Nafaka Alacağının İcrası ve Tazyik Hapsi Süreci Nasıl İşler
Boşanma davalarının kesinleşmesiyle birlikte hükmedilen nafakalar, alacaklı taraf için yasal bir hak, borçlu taraf içinse yasal bir yükümlülüktür. Ancak, mahkeme kararının varlığı, nafakanın kendiliğinden ödeneceği anlamına gelmez. Ne yazık ki birçok nafaka alacaklısı, bu ödemeleri tahsil etmekte zorluk yaşamaktadır. Nafaka alacağının icrası ve hapis cezası süreci, tam da bu noktada devreye giren hukuki bir yoldur. Bu süreç, alacağın tahsili için icra takibi başlatılmasından, ödeme yapılmaması halinde borçluya karşı “tazyik hapsi” (zorlama hapsi) uygulanmasına kadar giden ciddi yaptırımları içerir.
Bu sürecin doğru yönetilmesi, alacaklının hak kaybına uğramaması için kritik öneme sahiptir. Nafaka davaları sonucunda elde edilen ilamın (mahkeme kararı), adi bir alacaktan farklı olarak, kanun tarafından daha güçlü bir korumaya tabi tutulması, bu sürecin temelini oluşturur. Borçlunun ödeme yapmaması durumunda atılacak adımlar ve tazyik hapsinin şartları net olarak belirlenmiştir.
Nafaka Alacağı İçin İcra Takibi Başlatma
Nafaka alacaklısı, elindeki mahkeme kararına dayanarak (ilamlı icra) veya ara karara dayanarak (ilamsız icra) borçluya karşı icra takibi başlatabilir. Bu takip, borçlunun ikametgahının bulunduğu yerdeki icra dairesi aracılığıyla yapılır. İcra dairesi, borçluya bir “icra emri” göndererek belirlenen nafaka borcunu ödemesi, aksi takdirde yasal yollara başvurulacağı ihtarında bulunur.
Bu aşama, nafaka alacağının icrası ve hapis cezası süreci için zorunlu bir ilk adımdır. Borçlu, icra emrini tebliğ aldıktan sonra borcu ödemez ve takibe itiraz etmezse (ki ilamlı icrada itiraz imkanları çok kısıtlıdır), takip kesinleşir. Takip kesinleştikten sonra alacaklı, borçlunun maaşına haciz konulmasını, banka hesaplarının veya diğer malvarlıklarının haczini talep edebilir.
Nafaka Ödenmezse Hapis Cezası (Tazyik Hapsi) Şartları
Nafaka borcunun ödenmemesinin yaptırımı, diğer borç türlerinden farklı olarak, hapis cezasını (tazyik hapsi) gündeme getirir. Bu, borçluyu ödemeye zorlamak amacıyla uygulanan bir disiplin hapsidir. Ancak nafaka ödenmezse ne olur sorusunun cevabı olan bu hapis kararının verilebilmesi için belirli şartların oluşması gerekir:
- Geçerli bir mahkeme kararı (kesinleşmiş karar veya ara karar) olmalıdır.
- Bu karara dayalı bir icra takibi başlatılmış ve icra emri borçluya tebliğ edilmiş olmalıdır.
- Borçlunun, şikayet tarihinden geriye doğru en az bir aylık cari (işlemiş) nafaka borcunu ödememiş olması gerekir. (Birikmiş nafaka borçları tazyik hapsine değil, sadece haciz işlemine konu olur).
- Alacaklının, ödeme yapılmaması üzerine yetkili İcra Ceza Mahkemesi’ne şikayette bulunması şarttır.
İcra ve İflas Kanunu (İİK) Madde 344
Nafaka borcuna ilişkin tazyik hapsi, bir yorum değil, doğrudan kanunun emridir. İcra ve İflas Kanunu Madde 344 (İİK Madde 344), bu suçu ve cezasını net bir şekilde düzenlemiştir.
Madde 344: Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.
Alıntılanan bu kanun maddesi, nafaka alacağının icrası ve hapis cezası sürecinin temel yasal dayanağıdır. Hâkim, şikayet üzerine yaptığı yargılamada borçlunun ödeme gücü olduğu halde nafaka kararının gereğini yerine getirmediğine kanaat getirirse, 3 aya kadar tazyik hapsine hükmedebilir.
Tazyik Hapsi Sürecinin İşleyişi
İcra Ceza Mahkemesi’ne yapılan şikayet üzerine duruşma açılır. Mahkeme, borçluyu tazyik hapsi ile cezalandırırsa, bu karar adli sicil kaydına işlemez, paraya çevrilemez ve ertelenemez. Borçlu, hapis cezasını çekmeye başladıktan sonra ilgili nafaka borcunu öderse, derhal tahliye edilir. Eğer ödemezse, 3 aylık sürenin tamamını cezaevinde geçirir. Önemli bir detay, tazyik hapsinin borcu silmemesidir. Borçlu 3 ay hapis yatsa bile, ana nafaka borcu faiziyle birlikte varlığını sürdürür ve haciz işlemleri devam eder.
Soru–Cevap
Soru: Nafaka alacağının icrası ve hapis cezası süreci nasıl başlar?
Cevap: Nafaka alacağının icrası ve hapis cezası süreci, alacaklının mahkeme kararına dayanarak icra takibi başlatmasıyla başlar. Borçlu, tebliğe rağmen ödeme yapmazsa, alacaklının İcra Ceza Mahkemesi’ne şikayeti üzerine İİK Madde 344 uyarınca 3 aya kadar tazyik hapsi (zorlama hapsi) gündeme gelir.
Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S.)
Evet, İcra Ceza Mahkemesi’nin verdiği tazyik hapsi kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir. İtiraz, kararı veren mahkemeye yapılır ve bir üst mahkeme tarafından incelenir.
Hayır. Tazyik hapsi, sadece “işleyen” (cari) aylık nafaka borçları için geçerlidir. Geçmişe dönük birikmiş nafaka alacakları adi alacak niteliğindedir ve bu borç için tazyik hapsi kararı verilemez. Birikmiş alacaklar sadece haciz yoluyla tahsil edilebilir.
Borçlunun çalışmıyor olması veya malvarlığının bulunmaması, tazyik hapsi kararı verilmesine engel değildir. Nafaka yükümlülüğü, borçlunun çalışıp çalışmamasından bağımsız bir yasal zorunluluktur.
Sonuç
Nafaka alacağının tahsili, alacaklının aktif hukuki takip yapmasını gerektiren bir süreçtir. Kanun koyucu, bu alacağı korumak için İİK Madde 344 ile tazyik hapsi gibi güçlü bir yaptırım öngörmüştür. Bu yaptırım yolu, borçluyu ödemeye zorlamak için en etkili yöntemdir. Ancak, haciz ve şikayet sürelerinin doğru takip edilmesi, hak kaybı yaşanmaması için büyük önem taşır. Bu karmaşık nafaka tahsilat süreçleri için hukuki destek almak, sürecin hızla ve eksiksiz tamamlanmasını sağlayacaktır.
İletişim
Nafaka alacağının icrası, tazyik hapsi başvurusu veya ödenmeyen nafaka takibi konusunda hukuki desteğe ihtiyaç duyuyorsanız, deneyimli ekibimizle yanınızdayız. Avukat Tülin Babaoğlan Yılmaz’dan profesyonel hukuki danışmanlık ve dava takibi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Adres: Maidan İş ve Yaşam Merkezi C-112, Eskişehir Yolu Bilkent Kavşağı No: 4, Çankaya / Ankara, 06800
Telefon: 0546 646 70 14
WhatsApp: https://wa.me/905466467014