Avukat Tülin Babaoğlan YılmazHukuki Süreçler ve Mahkemeler, , , , , ,

İstinafta Dosyalar Ne Kadar Sürede Sonuçlanır? İstinaf Mahkemesi Süreçleri

İlk derece mahkemelerinde görülen davaların bir üst mahkemede incelenmesi, Türk yargı sisteminde İstinaf olarak adlandırılır. İstinaf Mahkemeleri veya hukuki adıyla Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM), kararların hukuki ve maddi denetimini yapan kanun yoludur. Dava sürecinin ne zaman biteceğini merak eden herkesin aklındaki en önemli sorulardan biri, İstinafta dosyalar ne kadar sürede sonuçlanır sorusudur. İstinaf sürecinde bir dosyanın sonuçlanma zamanı, davanın türüne, mahkemenin iş yüküne ve dosyanın karmaşıklığına göre önemli ölçüde değişkenlik gösterir. Bu ikinci denetim mekanizması, Hukuki Süreçler ve Mahkemeler zincirinin önemli bir halkasını oluşturur.

İstinaf Mahkemesinin Görevi ve Önemi

İstinaf, 2016 yılında faaliyete geçerek adli yargı sistemini üç aşamalı hale getirmiştir. İstinaf Mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını hem maddi olay (deliller) hem de hukuki yönden inceler. İstinaf Mahkemesi, kararı hukuka uygun bulursa onaylar veya esastan reddeder; hatalı bulursa düzelterek yeni bir karar verebilir ya da dosyayı yeniden incelenmek üzere alt mahkemeye geri gönderebilir.

İstinafa Başvuru Şartları ve Usul

Bir dosyanın istinafa gidebilmesi için öncelikle ilk derece mahkemesi kararının kanunen istinafa açık olması gerekir. İstinaf süresi, davanın türüne göre değişiklik gösterir. Kararın taraflara tebliğinden itibaren Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre genellikle yedi gün, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre ise iki haftadır. Bu yasal sürelerin doğru takibi ve başvuru dilekçesinin usulüne uygun hazırlanması kritiktir. Konuya dair temel bilgiyi almak isteyenler istinaf mahkemesi ne kadar sürer , istinaf nedir başlıklı yazımızı inceleyebilirler. İstinaf başvurusu yapıldıktan sonra dosya, mahkemenin idari işlemleri tamamlaması ile Bölge Adliye Mahkemesi’ne gönderilir.

İstinaf Sürecini Etkileyen Temel Faktörler

Dosyaların İstinafta kalış süresi üzerinde rol oynayan birçok değişken vardır. İstinafta dosyaların sonuçlanma süresi, kesin bir yasal süreye tabi değildir ve büyük farklılıklar gösterir. Bu süre, mahkemenin anlık iş yüküne ve dosyanın incelenme biçimine göre değişir.

1. Mahkemenin İş Yükü ve İhtisas Alanı

Türkiye’deki Bölge Adliye Mahkemelerinin her birinin, coğrafi bölgesindeki iş yükü farklıdır. Ayrıca dairelerin uzmanlık alanları da süreyi doğrudan etkileyen bir faktördür:

  • Yoğun Hukuk Alanları: Ticaret, Fikri ve Sınai Haklar veya çekişmeli boşanma davası ne kadar sürer gibi yoğun iş yüküne sahip dairelerde sonuçlanma süreci daha uzun olabilir.
  • Ceza Daireleri: Ağır Ceza veya Asliye Ceza davalarını inceleyen dairelerin süresi, dosyanın içerdiği hukuki karmaşıklığa bağlıdır. İş yükünün arttığı dönemlerde bu süreler de uzama eğilimi gösterir.

2. Dosyanın Niteliği ve İnceleme Türü

İstinaf Mahkemeleri, dosyanın niteliğine göre farklı inceleme usulleri uygular. Bu usuller, dosyanın sonuçlanma hızını belirleyen ana unsurlardandır.

  • Evrak Üzerinden İnceleme: İstinaf talebinin sadece hukuki usul hatalarına dayanması veya delil eksikliği olmaması durumunda dosya sadece evrak üzerinden incelenir. Bu, duruşmalı incelemeye göre daha hızlı sonuçlanması beklenen türdür.
  • Duruşmalı İnceleme: İstinaf mahkemesinin, maddi gerçeği aydınlatmak veya yeni delil toplamak için duruşma yapma kararı vermesi durumudur. Duruşma açılan dosyaların süresi, duruşma günlerinin belirlenmesi ve delil toplama aşamaları nedeniyle daha uzun bir süreç gerektirir.

3. Temyiz Yolu Açık Olması

Bir dosyanın istinaf sonrası temyiz (Yargıtay) yolunun açık olup olmaması da, İstinaf Dairelerinin inceleme titizliğini etkileyebilir. Temyiz yolu açık olan dosyaların incelemesi daha detaylı ve dikkatli yapılabilir. İstinaf sonrası bir sonraki aşama hakkında bilgi almak için Yargıtay’daki dava ne zaman sonuçlanır başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz. Bu iki kanun yolu süreci, davanın toplam süresini oluşturur.

Süreç Takibi ve Yargı Aşamaları

Davanın ilk aşaması olan karara çıkan dava ne zaman sonuçlanır sorusunun cevabı, istinaf ve temyiz süreçleriyle birlikte bütünleşerek davanın toplam süresini belirler. Bu süreçleri yakından takip etmek, hak kaybını önleme açısından önemlidir.

Dosyanın Gönderilmesi ve Tevzi Aşaması

İlk derece mahkemesi, istinaf başvurusunu aldıktan sonra gerekli idari işlemleri yapar ve dosyayı fiziksel olarak Bölge Adliye Mahkemesi’ne (BAM) gönderir. Bu gönderim süresi, mahkemelerin idari iş yüküne ve yoğunluğuna göre değişkenlik gösterebilir.

  • Dosya BAM’a ulaştığında, kaydı yapılır ve ilgili hukuk veya ceza dairesine tevzi (dağıtım) edilir.
  • Bu gönderim ve kayıt süreci tek başına belirli bir zaman dilimini kapsayabilir.

Raportör ve Heyet İncelemesi

Dosya ilgili daireye ulaştıktan sonra, bir raportör hâkime atanır. Raportör hâkimin detaylı incelemesi ve raporlaması, kararın hızını belirleyen en önemli faktörlerden biridir. Hukuk daireleri ve ceza daireleri arasında iş yoğunluğu farkı bulunabilir.

  • Genel olarak, dosyanın daireye gelmesi ile kararın verilmesi arasındaki süre iş yükünün yoğunluğuna bağlı olarak önemli ölçüde değişkenlik gösterir.
  • Acil konular veya tedbir kararı içeren dosyalar, genellikle diğer dosyalara göre daha hızlı incelenme önceliği bulabilir.

İstinaf Sonucu Verilen Kararlar

BAM, inceleme sonunda üç ana karar türünden birini verir. Kararın türü, davanın devam edip etmeyeceğini ve yargılamanın toplam süresini belirler.

1. İstinaf Başvurusunun Reddi (Esastan Red)

İstinaf Mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını hukuka ve maddi gerçeğe uygun bulursa başvuruyu esastan reddeder. Bu kararla birlikte, ilk derece mahkemesinin kararı kesinleşir (veya temyiz yolu açıksa temyiz edilebilir hale gelir).

  • Süreç: Dava bu kararla sonuçlanır ve karar icra edilebilir hale gelir.

2. Kaldırma ve Yeniden Hüküm Kurma (Düzeltme)

İlk derece mahkemesinin kararında, yeniden yargılamayı gerektirmeyen, basit bir hukuki hata tespit edilirse (örneğin faizin yanlış hesaplanması gibi), BAM bu hatayı düzelterek yeni bir hüküm kurar.

  • Süreç: Bu karar türü, davanın BAM aşamasında kesinleştiği anlamına gelir (temyiz yolu açık değilse). Bu durum, bozma kararına göre daha hızlı kesinleşme sağlar.

3. Bozma Kararı

Hukuki hatanın veya eksik incelemenin büyük olması durumunda, BAM kararı bozarak dosyayı yeniden incelenmek üzere ilk derece mahkemesine geri gönderir.

  • Süreç: Bozma kararı alan dava, ilk derece mahkemesinde yeniden görülmeye başlar. Bu durum, davanın toplam süresini belirgin ölçüde uzatır.

Soru-Cevap

  • Soru: İstinaf Mahkemelerinde bir dosyanın sonuçlanması ortalama ne kadar sürer?
  • Cevap: İstinafta dosyalar ne kadar sürede sonuçlanır sorusunun cevabı, dosyanın türüne, Bölge Adliye Mahkemesinin iş yüküne ve hukuki karmaşıklığa bağlıdır. Mahkemelerin iş yükü sürekli değiştiği için kesin bir süre belirtmek mümkün değildir. Süreç, bu değişkenlere göre farklılık gösterecektir.

S.S.S. (Sıkça Sorulan Sorular)

  • Soru: İstinaf Mahkemesi kararı verirken duruşma yapar mı?
  • Cevap: İstinaf Mahkemesi kural olarak duruşma yapmadan, dosya üzerinden inceleme yapar. Ancak gerekli görürse veya bazı kanunlarda zorunlu tutulmuşsa (örneğin Ceza Muhakemesi Kanunu’nun bazı hükümleri), duruşma açarak tanık dinleyebilir veya keşif yapabilir.
  • Soru: İstinaf aşamasında yeni delil sunulabilir mi?
  • Cevap: İstinaf, kural olarak ilk derece mahkemesinde sunulan delillerle bağlıdır. Ancak Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nda belirtilen istisnai durumlarda, sınırlı olarak yeni delil sunulması mümkündür.
  • Soru: İstinaf Mahkemesinin kararı her zaman kesin midir?
  • Cevap: İstinaf Mahkemesinin kararı, değeri kanunda belirtilen parasal sınırın üzerindeki davalar için kesin değildir ve Yargıtay nezdinde temyiz yoluna gidilebilir. Belirli parasal sınırın altındaki davalarda ise İstinaf kararı kesindir.

İletişim Bilgileri

İstinaf süreci, davanızın yönünü ve kesinleşme süresini doğrudan etkileyen, teknik bilgi gerektiren bir kanun yoludur. İstinaf dilekçesinin doğru hazırlanması, hukuki gerekçelerin güçlü sunulması ve sürecin doğru takibi, hak kaybı yaşamamak için kritik öneme sahiptir. İstinaf süreçlerinde deneyimli ekibimizle yanınızdayız. Avukat Tülin Babaoğlan Yılmaz’dan profesyonel hukuki danışmanlık ve dava takibi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Adres: Maidan İş ve Yaşam Merkezi C-112, Eskişehir Yolu Bilkent Kavşağı No: 4 Çankaya / Ankara, 06800

Telefon: 0546 646 70 14

Whatsapp: https://wa.me/905466467014