Boşanma Durumunda Nafaka Hakkı: Alabilir miyim, Şartları Neler?
Boşanma kararı, çiftler için duygusal bir sürecin sonu olduğu kadar, yeni bir mali hayatın da başlangıcıdır. Bu yeni başlangıçta en büyük endişelerden biri, geçimin nasıl sağlanacağıdır. Evlilik birliği boyunca gelir getiren bir işte çalışmamış veya eşine göre daha düşük bir gelire sahip olan taraf için “boşanırsam nafaka alabilir miyim?” sorusu hayati bir önem taşır. Bu sorunun cevabı, boşanma sürecindeki birçok faktöre bağlı olarak değişir ve her evlilik için farklı bir sonuç doğurabilir. Nafaka, otomatik olarak verilen bir hak değil, kanunda belirtilen belirli şartların oluşması halinde talep edilebilen yasal bir güvencedir. Bu şartların değerlendirilmesi, nafaka davaları ve yasal süreçler kapsamında mahkeme tarafından yapılır. Bu yazıda, boşanma durumunda nafaka alabilmenin temel koşullarını, nafaka türlerini ve bu süreçte hakkınızı etkileyebilecek kritik faktörleri açıklayacağız.
Nafaka Hakkını Belirleyen Temel Faktörler
“Boşanırsam nafaka alabilir miyim?” sorusuna cevap vermeden önce, mahkemenin nafaka talebini değerlendirirken dikkate aldığı üç ana faktörü anlamak gerekir:
- İhtiyaç Durumu (Yoksulluğa Düşme): Nafakanın temel amacı, boşanma nedeniyle ekonomik olarak zor duruma düşecek olan tarafa destek olmaktır.
- Kusur Durumu: Özellikle eş için talep edilen yoksulluk nafakasında, talep eden tarafın boşanmaya neden olan olaylarda diğer taraftan daha ağır kusurlu olmaması gerekir.
- Ödeme Yükümlüsünün Mali Gücü: Nafaka ödeyecek olan tarafın, kendi geçimini tehlikeye atmayacak şekilde bu ödemeyi yapabilecek bir gelirinin olması gerekir.
Bu üç temel unsur, nafaka kararının temelini oluşturur ve her biri davada ayrı ayrı ispatlanmalıdır.
“Yoksulluğa Düşme” Şartı Nasıl Değerlendirilir?
Nafaka talebindeki en önemli kavramlardan biri “yoksulluğa düşme”dir. Bu, mutlak fakirlik veya hiç geliri olmamak anlamına gelmez. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre mahkeme, bu şartı değerlendirirken kişinin evlilik birliği sırasındaki yaşam standardı ile boşanma sonrası yaşayacağı hayatı karşılaştırır. Eğer boşanma sonrasında kişinin yaşam standardında ciddi bir düşüş olacaksa ve temel ihtiyaçlarını (kira, faturalar, gıda vb.) karşılamakta zorlanacaksa, yoksulluğa düştüğü kabul edilir. Asgari ücretle çalışıyor olmak dahi, tek başına yoksulluk nafakasına engel değildir. Mahkeme, tarafların Sosyal ve Ekonomik Durumlarını (SED) araştırarak bu konuda bir karar verir.
Hangi Nafaka Türünü Talep Edebilirim?
Boşanma sürecinde ve sonrasında talep edebileceğiniz farklı nafaka türleri vardır. Hangi nafakayı alabileceğiniz, durumunuza göre değişir:
- Tedbir Nafakası: Boşanma davası açıldığı andan itibaren, dava sonuçlanana kadar geçen sürede maddi olarak zor durumda kalacak eşe veya çocukların masrafları için ödenen geçici bir nafakadır.
- Yoksulluk Nafakası: Boşanma kararı kesinleştikten sonra, evliliğin sona ermesiyle yoksulluğa düşecek olan ve daha ağır kusurlu olmayan eşe ödenir. Yoksulluk nafakası alabilmenin koşulları oldukça spesifiktir.
- İştirak Nafakası: Müşterek çocukların velayetini alan tarafa, diğer eş tarafından çocuğun bakım, eğitim ve sağlık gibi giderlerine katılması amacıyla ödenir. Bu nafakada eşlerin kusur durumunun hiçbir önemi yoktur.
Nafaka Talebi Nasıl ve Ne Zaman Yapılır?
Nafaka talebinin zamanlaması ve şekli, boşanma davasının türüne göre değişiklik gösterir. Anlaşmalı boşanmalarda taraflar, nafaka miktarını, süresini veya nafaka talep edilip edilmeyeceğini hazırladıkları protokolde serbestçe belirlerler. Bu protokol mahkeme tarafından onaylandığında resmiyet kazanır. Çekişmeli boşanma davalarında ise nafaka talebi, dava dilekçesinde açıkça belirtilmelidir. Eğer dava dilekçesinde talep edilmemişse, dava süreci devam ederken de ayrı bir dilekçe ile talepte bulunulabilir. Ancak unutulmamalıdır ki, yoksulluk nafakası, boşanma davası kesinleştikten sonra ayrı bir dava ile talep edilemez. Bu hak, mutlaka boşanma davası esnasında ileri sürülmelidir.
Nafaka Dışında Diğer Mali Haklar Nelerdir?
Boşanma sürecinde “nafaka” en bilinen hak olsa da, mali durumunuzu güvence altına alacak tek mekanizma değildir. Nafaka talebiyle birlikte veya ondan bağımsız olarak, boşanmadaki kusur durumuna ve evlilik birliği içindeki ekonomik düzene bağlı olarak başka mali haklar da talep edilebilir. Bunların başında maddi ve manevi tazminat gelir. Ayrıca, evlilik süresince edinilmiş malların (ev, araba, bankadaki birikimler vb.) paylaşımını düzenleyen mal rejiminin tasfiyesi davası, nafaka kadar önemli ve genellikle daha büyük meblağlar içeren bir haktır. Bu hakların tümü, boşanmanın mali sonuçlarını dengelemeyi amaçlar.
Kusur Durumu Nafaka Hakkımı Nasıl Etkiler?
Boşanmada kusur, özellikle yoksulluk nafakası talepleri için en belirleyici faktörlerden biridir. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, boşanmada tam kusurlu veya ağır kusurlu olan taraf, diğer şartları sağlasa bile yoksulluk nafakası alamaz. Örneğin, zina yapan veya eşine şiddet uygulayan tarafın nafaka talebi reddedilecektir. Eğer eşler eşit kusurluysa veya nafaka talep eden taraf daha az kusurluysa, yoksulluk nafakası hakkı doğar. Nafakanın hangi durumlarda verildiği, büyük ölçüde bu kusur dengesine bağlıdır. Ancak unutulmamalıdır ki, iştirak (çocuk) nafakasında kusurun hiçbir etkisi yoktur.
Nafaka Davasında İspat Yükü
Hukukta temel kural, “iddia edenin iddiasını ispatla yükümlü” olmasıdır. Nafaka davasında bu, nafaka talep eden tarafın, nafaka alabilmek için gerekli olan tüm şartları taşıdığını mahkemeye kanıtlaması gerektiği anlamına gelir. Nafaka talep eden eş, boşanma yüzünden yoksulluğa düşeceğini (gelir-gider dökümü, faturalar vb.), boşanmada daha ağır kusurlu olmadığını (tanık beyanları, mesaj kayıtları vb.) ve nafaka ödeyecek olan eşin bunu karşılayabilecek mali gücü olduğunu (bilinen mal varlığı, mesleği vb.) delilleriyle ortaya koymalıdır. Mahkeme, sunulan bu delilleri değerlendirerek bir karar verecektir.
Soru–Cevap
Soru: Boşanırken nafaka alıp alamayacağımı en çok ne belirler?
Cevap: Boşanırken nafaka alıp alamayacağınızı belirleyen en temel faktörler; boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olmanız (ihtiyaç şartı), boşanmada diğer eşten daha ağır kusurlu olmamanız (kusur şartı) ve nafaka ödeyecek olan eşin bunu karşılayabilecek mali gücünün olmasıdır. Çocuklar için iştirak nafakasında ise kusur aranmaz.
Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S.)
Evet, alabilirsiniz. Eğer mevcut geliriniz, evlilik sırasındaki yaşam standardınızı sürdürmenize ve temel ihtiyaçlarınızı karşılamanıza yetmiyorsa, yani boşanma yüzünden “yoksulluğa düşmüş” sayılıyorsanız, diğer şartları da sağlamak kaydıyla yoksulluk nafakası talep edebilirsiniz.
Eğer boşanma “evlilik birliğinin temelinden sarsılması” nedeniyle, her iki tarafın da belirli bir kusuru olmaksızın gerçekleşiyorsa ve siz boşanma yüzünden yoksulluğa düşüyorsanız, evet, nafaka talep edebilirsiniz. Önemli olan sizin daha ağır kusurlu olmamanızdır.
Hayır, zorunda değilsiniz. Anlaşmalı boşanma protokolünde taraflar nafaka konusunda serbestçe anlaşabilirler. İsterseniz hiç nafaka talep etmeyebilir, isterseniz belirli bir miktar veya sürede anlaşabilirsiniz. Ancak protokole “nafaka talep etmiyorum” diye yazıp imzaladıktan sonra bu hakkınızı genellikle kaybedersiniz.
Sonuç
“Boşanırsam nafaka alabilir miyim?” sorusunun cevabı, görüldüğü üzere kişisel durumunuza, boşanmadaki kusur oranınıza ve maddi koşullarınıza sıkı sıkıya bağlıdır. Her boşanma davası kendine özgüdür ve nafaka hakkınızın olup olmadığını net bir şekilde öğrenebilmek için durumunuzun bir avukat tarafından detaylıca incelenmesi gerekir. Sürecin en başında yasal haklarınızı ve talep koşullarını bilmek, hak kaybı yaşamanızı önler. Konuyla ilgili daha geniş bilgi için nafaka alma şartları ve türleri hakkındaki genel rehberimizi de inceleyebilirsiniz.
İletişim
Boşanma sürecinde nafaka ve diğer mali haklarınız konusunda net bilgi almak ve yasal sürecinizi güvenle başlatmak için deneyimli ekibimizle yanınızdayız. Avukat Tülin Babaoğlan Yılmaz’dan profesyonel hukuki danışmanlık ve dava takibi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Adres: Maidan İş ve Yaşam Merkezi C-112, Eskişehir Yolu Bilkent Kavşağı No: 4, Çankaya / Ankara, 06800
Telefon: 0546 646 70 14
WhatsApp: https://wa.me/905466467014