Evliliğin İptali Davası Nedir?

Aile hukuku alanında en sık karşılaşılan davalardan biri boşanma olsa da, bazı durumlarda evliliğin baştan itibaren geçersiz sayılması için “evliliğin iptali davası” açılması gerekir. Halk arasında yaygın olarak boşanma ile karıştırılan bu dava türü, hukuki olarak tamamen farklı sonuçlar doğurur. Evliliğin iptali, evlilik birliğinin resmi olarak kurulmuş olmasına rağmen, Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) belirtilen şartlara aykırılık nedeniyle baştan itibaren geçersiz kabul edilmesini sağlayan bir davadır. Bu makalede, evliliğin iptali davasını, nedenlerini ve hukuki sonuçlarını detaylı olarak inceleyeceğiz. Aile hukuku konuları, özellikle de boşanma davaları, karmaşık süreçler içerebilir. Bu konularda daha fazla bilgi ve profesyonel hukuki destek için Ankara Boşanma Avukatı sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Evliliğin İptali ve Boşanma Arasındaki Fark

Evliliğin iptali davası ile boşanma davası arasındaki en temel fark, hukuki temel ve sonuçlarıdır. Boşanma davası, hukuka uygun olarak kurulmuş bir evliliğin, evlilik birliğini sürdürmenin imkansız hale gelmesi nedeniyle sona erdirilmesidir. Buna karşılık, evliliğin iptali, evliliğin kuruluşunda var olan ve kanuna aykırılık teşkil eden bir nedenle, bu evliliğin baştan beri hiç yapılmamış gibi sayılmasıdır. Yani, boşanma ileriye dönük sonuçlar doğururken, evliliğin iptali geriye dönük sonuçlar doğurur ve evliliği “yok” sayar.

Boşanma davası süreçleri hakkında detaylı bilgi edinmek için Anlaşmalı Boşanma Davası Nasıl Açılır Şartları Nelerdir ve Çekişmeli Boşanma Davası Ne Kadar Sürer başlıklı makalelerimize göz atabilirsiniz.

Evliliğin İptal Sebepleri

Evliliğin iptalini gerektiren sebepler, TMK’da mutlak butlan ve nispi butlan olarak ikiye ayrılmıştır.

Mutlak Butlan Nedeniyle Dava Hakkı

Evlilik, Türk Medeni Kanunu’nun 145. maddesinde sayılan dört temel şarttan birinin eksik olması durumunda mutlak butlanla batıl kabul edilir. Bu tür evlilikler, kamu düzeni açısından hukuka aykırı görüldüğü için, herkes tarafından dava edilebilir.

Eşlerden Biri Evlenme Sırasında Zaten Evli İse: Bu durum, “çok eşlilik” olarak da bilinir ve TMK’ya göre hukuka aykırıdır. Bir kişinin aynı anda iki ayrı evliliği yasal olarak mümkün değildir.
Eşlerden Biri Evlenme Sırasında Sürekli Bir Sebeple Ayırt Etme Gücünden Yoksun İse: Akıl hastalığı gibi sürekli ve kalıcı bir sebeple evlenmenin hukuki sonuçlarını idrak edemeyen kişinin yaptığı evlilik mutlak butlanla sakattır.
Eşlerden Birinin Evlenmeye Engel Olacak Akıl Hastalığı Var İse: Evliliğe engel teşkil eden akıl hastalığı, resmi bir sağlık kurulu raporu ile tespit edilmelidir. Bu, sürekli ayırt etme gücünden yoksunlukla yakından ilgili bir durumdur.
Eşler Arasında Evlenmeye Engel Olacak Hısımlık Var İse: Altsoy ve üstsoy (anne, baba, çocuk, torun), kardeşler, amca, dayı, hala ve teyze gibi yakın hısımlar arasında yapılan evlilikler mutlak butlanla batıldır.

Bu hallerin varlığı halinde ilgili olan herkes ve Cumhuriyet savcısı re’sen dava açabilir. Bu kişilerin açacağı davalarda her iki eş de davalı olarak gösterilir. Bir eşin açacağı davalarda diğer eş davalı olacaktır.

Nisbi Butlan Nedeniyle Dava Hakkı

Nisbi butlan, evliliğin geçerliliğini etkileyen, ancak mutlak butlan kadar ciddi olmayan durumlardır. Bu evlilikler, sadece belirli kişiler tarafından dava açılması halinde iptal edilebilir. Nisbi butlan sebepleri TMK’nın 148 ve 151. maddeleri arasında düzenlenmiştir:

Ayırt Etme Gücünden Geçici Olarak Yoksunluk: Evlenme sırasında geçici olarak ayırt etme gücünden yoksun olan kişinin yaptığı evlilik, bu durumun sona ermesinden sonra evliliği sürdürmek istememesi halinde iptal edilebilir.
Yanılma (Hata): Eşlerden birinin diğerinin kişiliğinde veya evlenmenin temelini oluşturan önemli bir konuda yanılarak evlenmesi halidir.
Aldatma: Eşlerden birinin diğerini kasıtlı olarak aldatması sonucunda evliliğe razı olmasıdır. Örneğin, eşin daha önce bir suçtan hüküm giydiğini veya önemli bir hastalığı olduğunu saklaması.
Korkutma (Tehdit): Eşlerden birinin diğerini veya yakınlarını ağır ve yakın bir tehlikeyle tehdit ederek evlenmeye zorlaması durumunda evliliğin iptali istenebilir.

Nisbi butlan hallerinde, dava açma hakkı sadece mağdur olan eşe aittir. Bu hak, sebebin öğrenilmesinden veya korkunun ortadan kalkmasından itibaren 6 ay ve her halde evliliğin üzerinden 5 yıl geçmesiyle düşer.

Evliliğin İptali Davasının Hukuki Sonuçları

Evliliğin iptaline karar verilmesi, evliliğin baştan itibaren geçerli olmadığı anlamına gelir. Ancak kanun, bu durumun sonuçlarını düzenlerken iyi niyetli eş ve çocukları koruma altına almıştır.

Çocuklar İçin Sonuçları: İptal edilen bir evlilikten doğan çocuklar, boşanma sonucu doğan çocuklar gibi “evlilik içi” kabul edilir. Çocukların soyadı, velayet, nafaka ve miras hakları bu karardan olumsuz etkilenmez. Bu durum, babalık davaları gibi soybağına ilişkin davalardan farklılık gösterir. Babalık davası ile ilgili daha detaylı bilgi için Babalık Davası Nedir Nasıl Açılır başlıklı makalemize göz atabilirsiniz.
Mal Paylaşımı ve Tazminat: Evliliği iptal edilen iyi niyetli eş, diğer eşten maddi ve manevi tazminat talep edebilir. Ayrıca, boşanmada olduğu gibi, evlilik birliği içinde edinilen malların paylaşımına ilişkin hükümler de uygulanabilir.

Soru-Cevap (H2)

Soru: Evliliğin iptali davası ile boşanma davası arasındaki temel fark nedir?

Cevap: Evliliğin iptali davası, evliliğin kuruluşunda var olan hukuka aykırılıklar nedeniyle evliliği geriye dönük olarak geçersiz sayar. Boşanma davası ise hukuka uygun olarak kurulmuş bir evliliği, sonradan ortaya çıkan nedenlerle ileriye dönük olarak sona erdirir. Boşanma süreci hakkında daha fazla bilgi için Boşanma Davası Hakkında Sıkça Sorulan Sorular makalemizi okuyabilirsiniz.

S.S.S. (Sıkça Sorulan Sorular) (H2)

Soru: Evliliğin iptali davası hangi mahkemede açılır?
- Cevap: Bu davalar, Aile Mahkemelerinde açılır.
Soru: Evliliğin iptali davası ne kadar sürer?
- Cevap: İptal davasının süresi, delillerin toplanması ve tanıkların dinlenmesi gibi faktörlere bağlıdır. Ortalama birkaç aydan bir yıla kadar sürebilir.
Soru: Evliliğin iptalinin çocuklar üzerindeki etkisi nedir?
- Cevap: Evliliğin iptali kararı, çocukların soybağına, velayetine, nafaka ve miras haklarına zarar vermez. Çocuklar, evlilik birliği içinde doğmuş gibi kabul edilir.
Soru: Kimler mutlak butlan davası açabilir?
- Cevap: Mutlak butlan hallerinde, evliliğin iptali davasını Cumhuriyet Savcısı ve ilgili olan herkes açabilir.
Soru: Yabancı bir ülkede yapılan evlilik Türkiye’de iptal edilebilir mi?
- Cevap: Yabancı bir ülkede yapılmış bir evliliğin iptali için Türkiye’de dava açılabilir. Bu durumda, yabancı evliliğin Türkiye’de geçerli sayılması ve hukuki sonuçlarının ne olacağı Türk Hukukuna göre değerlendirilir. Hukuki terimlerle ilgili detaylı bilgiler için Hukuki Terimler Sözlüğü / Genel Hukuki Bilgiler sayfamıza başvurabilirsiniz.

Sonuç ve İletişim Bilgileri

Evliliğin iptali, aile hukukunun en karmaşık konularından biridir. Boşanmadan farklı hukuki sonuçlar doğuran bu dava türü, kanunla belirlenen mutlak ve nisbi butlan sebepleriyle açılabilir. Yargılama süreci, doğru hukuki bilginin ve belgelerin sunulmasını gerektirir. Bu tür davalarda hak kaybına uğramamak ve süreci doğru yönetmek için bir uzmandan hukuki danışmanlık almak büyük önem taşır.

Adres: Maidan İş ve Yaşam Merkezi C-112, Eskişehir Yolu Bilkent Kavşağı No: 4 Çankaya / Ankara, 06800

Telefon: 0546 646 70 14

Whatsapp: https://wa.me/905466467014